Ο Γρηγόρης Χαλιακόπουλος γεννήθηκε στα Φιλιατρά Μεσσηνίας και είναι συγγραφέας, δημοσιογράφος, ποιητής και ερευνητής. Υπήρξε εκδότης της πολιτιστικής εφημερίδας Αίσθηση Λόγου και Τέχνης κι έχει εκδώσει 25 βιβλία με ποίηση, διηγήματα, νουβέλες, μυθιστορήματα, παραμύθια και θεατρικά έργα. Tα βιβλία του Το Ταξίδι του Φερεϋντούν και Ο ζωγράφος με τις τρεις πατρίδες ήταν υποψήφια για Κρατικό Βραβείο στην κατηγορία «Βιβλία γνώσεων για παιδιά». Συνεργάστηκε με περιοδικά και τις περισσότερες εφημερίδες του ημερήσιου και κυριακάτικου Τύπου, ενώ παράλληλα επισκέφτηκε πολλά σχολεία της χώρας συνομιλώντας με πάνω από 70.000 μαθητές/-τριες για την αυτοπεποίθηση. Θεατρικά του έργα, κυρίως με βιογραφίες, ανέβηκαν σε θεατρικές σκηνές. Έχει γράψει κείμενα και έρευνα για 27 ντοκιμαντέρ που παίχτηκαν στην ΕΡΤ και στο κανάλι Cosmote History. Συνεργάστηκε το 2014-2015 με την ΕΡΤ και το Blue Sky TV και ήταν ραδιοφωνικός παραγωγός σε διάφορα ραδιόφωνα. Στίχοι του κυκλοφορούν μελοποιημένοι σε CD. Σήμερα είναι αρχισυντάκτης της εφημερίδας Αλεξανδρινός Ταχυδρόμος στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Το παιδικό βιβλίο Το φάντασμα της βιβλιοθήκης, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη.
Πώς αρχίζει η προετοιμασία για τη συγγραφή ενός βιβλίου;
Με διάφορους τρόπους, ανά το είδος βέβαια και κυρίως την ψυχική κατάσταση του γράφοντος. Στην ποίηση, όσον αφορά στη δική μου περίπτωση, ο αυτοματισμός λειτουργεί με κυρίαρχο τροφοδότη το υποσυνείδητο. Ουκ ολίγες φορές έχω ολοκληρώσει ένα ποίημα δίχως να έχω συνειδητοποιήσει τι ακριβώς θέλω να εκφράσω. Στο μυθιστόρημα επιλέγω μια υπόθεση και, αντί να σπαταλάω χρόνο για προετοιμασία, βουτώ την πένα στον πυθμένα του μελανοδοχείου της αναζήτησης. Το συγγραφικό μου ταξίδι είναι εν πολλοίς «αλήτικο», σαν μια πειρατική γαλέρα που διασχίζει τα νερά των θαλασσών άλλοτε με μπουνάτσα και άλλοτε με θυελλώδεις ανέμους.
Ποια ήταν η αφορμή για να γραφεί το βιβλίο Το φάντασμα της βιβλιοθήκης;
Σε όλα τα βιβλία μου επιθυμώ να διοχετεύω στη σκέψη του αναγνώστη όχι μόνον εικόνες όμορφες, για να αισθάνεται ψυχαγωγούμενος μέσω της ανάγνωσης, αλλά να του υποδαυλίζω ερεθίσματα προβληματισμού. Σχετικά με Το φάντασμα της βιβλιοθήκης, ήθελα την Ιθάκη, που ως νησί εμπεριέχει εκτός από ιστορία και μια συμβολική και σημειολογική αναφορά ένεκα Οδυσσέα, να την προβάλω στη σημερινή της μορφή μέσω των μικρών μαθητών ενός σχολείου. Γιατί εκτός από την αίγλη της αρχαιότητας, εκεί εξακολουθούν να ζουν, να υπάρχουν και να διακρίνονται οι σύγχρονοι κάτοικοί της. Είναι η προτροπή μου να μη συνδέουμε με αερογέφυρες και ολυμπιακά άλματα το παρελθόν μας, αλλά να γνωρίζουμε και τις σύγχρονες προσωπικότητες του λαού μας.
Τι υποδηλώνει ο τίτλος «Το φάντασμα της βιβλιοθήκης»;
Είναι εκείνα τα «φαντάσματα» που μας επεξεργάζονται όσο εμείς διαβάζουμε εντός μια βιβλιοθήκης, τον βίο και τα έργα τους. Κυκλοφορούν ανάμεσά μας, όπως ο ήρωας του δικού μου βιβλίου όση ώρα τον μελετά ο μικρός Διονύσης στη βιβλιοθήκη του χωριού του, την Ανωγή της Ιθάκης.
Στο χωριό αυτό, κάποιοι ευεργέτες αποφασίζουν να δωρίσουν βιβλία. Ποια είναι η σημασία αυτής της κίνησης;
Υπάρχουν πολλών ειδών ευεργέτες, των οποίων την ευεργεσία ερμηνεύουμε ως αγαθοεργία a priori. Η ανθρώπινη ιστορία διαθέτει «χορηγούς», «ελεήμονες» και «φιλάνθρωπους» που ταυτόχρονα είναι μαφιόζοι, απάνθρωποι, ανέντιμοι και σατράπες. Παρ’ όλα αυτά, με μια δωρεά τους στην Εκκλησία τούς βαφτίζουμε «Αγίους», με έναν αξονικό τομογράφο προσφορά σε κάποιο κέντρο υγείας τούς αποκαλούμε μεγάλους δωρητές και με ένα συσσίτιο το Πάσχα στους άστεγους, τους περικοσμεί η Πολιτεία με τον Σταυρό του Φοίνικος. Κατ’ εμέ, οι επηρμένες συμπεριφορές και οι τυμπανοκρουσίες είναι συνειδησιακά ξεπλύματα, όπως είναι και πολλά ιδρύματα τα οποία αφήνουν κάποιοι δισεκατομμυριούχοι μετά θάνατον για την υστεροφημία τους, ενώ εν ζωή βούλιαζαν οι ίδιοι καράβια τους για να παίρνουν τις ασφαλιστικές αποζημιώσεις. Οι δικοί μου ευεργέτες προς το χωριό Ανωγή αποστέλλουν βιβλία στη φτωχή τους πατρίδα, για να ξεφύγουν τα παιδιά απ’ την αγραμματοσύνη.
Η ανθρώπινη ιστορία διαθέτει «χορηγούς», «ελεήμονες» και «φιλάνθρωπους» που ταυτόχρονα είναι μαφιόζοι, απάνθρωποι, ανέντιμοι και σατράπες.
Τα παιδιά δεν έχουν διαβάσει ποτέ λογοτεχνία. Πώς αντιμετωπίζουν αυτά τα βιβλία;
Στο συγκεκριμένο παραμύθι, που είναι για μικρούς και μεγάλους, όταν φθάνουν τα βιβλία απογοητεύονται, γιατί περίμεναν πως θα τους σταλούν ποδήλατα, μπάλες, παιχνίδια και άλλα ευχάριστα για την ηλικία τους δώρα. Ένας μαθητής εξ αυτών, στην προσπάθειά του να βρει τη σημασία μιας λέξης που του ζήτησε ο πατέρας του, όταν έλυνε το σταυρόλεξό του, έψαξε σε μια εγκυκλοπαίδεια κι έτσι του ανοίχτηκε ένας κόσμος που αγνοούσε. Όλα τα παιδιά για να μυηθούν σε κάτι απαιτείται το ερέθισμα. Αν υποχρεώσεις κάποιον να διδαχτεί κάτι επιτακτικά, θα το εγκαταλείψει μόλις τελειώσει την αποστολή του.
Ο δάσκαλος στηρίζει αυτή την προσπάθεια. Φτάνει όμως η βοήθεια από τον δάσκαλο, που παροτρύνει τους μαθητές να διαβάσουν;
Ο διδάσκαλος είναι μια φιγούρα που για όλα τα παιδιά, ιδιαίτερα τα μικρά, ενίοτε παραπέμπει σε μπαμπούλα. Μόρφωση και φόβος είναι έννοιες εκ διαμέτρου αντίθετες. Ο φόβος είναι ένας υπαρκτός κίνδυνος που σε ανησυχεί για τη ζωή σου, όπως επί παραδείγματι όταν έχεις να αντιμετωπίσεις ένα άγριο ζώο, μια τρικυμία στη θάλασσα ή κάποια σοβαρή ασθένεια. Είναι αδιανόητο όμως να φοβάσαι στο σχολείο για μια κακή βαθμολογία, αν δεν γράψεις σωστά σ’ ένα διαγώνισμα. Αυτό δεν έχει καμία σχέση με τη διδασκαλία που οδηγεί στην καλλιέργεια και τη μόρφωση. Ο εκπαιδευτικός όταν διαχέει τον τρόμο στη σχολική αίθουσα ήδη έχει αποτύχει σαν διδάσκαλος. Η γνώση στηρίζεται στο θάρρος, στην επικοινωνία, στην κατανόηση και την αποδοχή. Αν αυτά τα αποπνέει ο δάσκαλος, τότε ο μαθητής απελευθερώνεται και ανοίγουν οι ορίζοντές του.
Ο Διονύσης, μαθητής του Δημοτικού, ενθουσιάζεται και πέφτει με τα μούτρα στα βιβλία. Τι τον κάνει να αγαπήσει τα βιβλία;
Τα φαντάσματα των ηρώων που μελετά στη βιβλιοθήκη. Κάθε ένα από αυτά και μία ιστορία.
Μέχρι πού μπορεί να φτάσει η φαντασία του Διονύση και γενικά ενός αναγνώστη;
Ο αναγνώστης είναι πάντα αδέσμευτος, ανένταχτος, ακηδεμόνευτος και ανεξάρτητος, όσον αφορά στην κρίση του και στη φαντασία του. Όπου θέλει μπορεί να ταξιδέψει με το μυαλό του, παρέα με όποιον επιθυμεί και τον τρόπο που επιλέγει.
Από το βιβλίο σας τα παιδιά μαθαίνουν για τον ποιητή Λορέντζο Μαβίλη. Ποιος ήταν ο Μαβίλης;
Ο Λορέντζος Μαβίλης ήταν ένας από τους πιο γνωστούς ποιητές της νεότερης Ελλάδας, μεταφραστής και τελευταίος εκπρόσωπος της Επτανησιακής Σχολής, ιδιαίτερα του κερκυραϊκού κύκλου. Υπήρξε, ίσως, ο μεγαλύτερος σονετογράφος· γεννήθηκε στην Ιθάκη στις 6 Σεπτεμβρίου 1860 και έχασε τη ζωή του στις 28 Νοεμβρίου 1912, στους Βαλκανικούς Πολέμους. Εκτός από ποιήματα, ο Μαβίλης συνέθετε και σκακιστικά προβλήματα με διεθνή αναγνώριση.
«Δεν είχα φανταστεί ποτέ ότι θα είχα τη μεγάλη τιμή να πεθάνω για την Ελλάδα», είπε ο ποιητής στα τελευταία λόγια του. Μπορείτε να τα σχολιάσετε;
Προτιμώ αντί σχολιασμού να παραθέσω ένα μικρό απόσπασμα απ’ ό,τι γράφηκε τότε γι’ αυτόν: «Η μάχη του Δρίσκου εστάθηκε καταστροφή για το Γαριβαλδινό σώμα. Κι ο ποιητής επροχωρούσε άφοβος και αγέρωχος προς την κορφή του βουνού, μέσα σ’ ένα χαλάζι από σφαίρες και ανάμεσα στις οβίδες που έσπαιναν ολόγυρά του».
Μόρφωση και φόβος είναι έννοιες εκ διαμέτρου αντίθετες.
Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας ενός εικονογραφημένου βιβλίου;
50% ο συγγραφέας – 50% ο εικονογράφος.
Τη σημερινή εποχή, που τα παιδιά βλέπουν τηλεόραση και ασχολούνται με το διαδίκτυο, έχουν ελεύθερο χρόνο για να διαβάσουν ένα καλό βιβλίο;
Ξεκάθαρα όχι. Χρόνο ρολογιού έχουν, χρόνο εγκεφαλικό όχι. Απλώς το βιβλίο, όσο κι αν αυτό μας στενοχωρεί, σταδιακά καταλήγει μουσειακό είδος όπως και οι εφημερίδες. Βλέπετε εσείς, έστω σ’ ένα καφενείο, να διαβάζει κάποιος θαμώνας μια εφημερίδα; Ακόμα και οι γέροντες παίζουν με το κινητό τους. Είναι μία πραγματικότητα που οφείλουμε να την αποδεχτούμε ή τουλάχιστον να την παραδεχτούμε.
Εδώ και έναν χρόνο μένετε μόνιμα στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Για ποιο λόγο μετακομίσατε εκεί;
Είχα επισκεφτεί την Αίγυπτο για να παρουσιάσω στα σχολεία το βιβλίο μου Ο ζωγράφος με τις τρεις πατρίδες, με αναφορά στον ζωγράφο του Καπιτωλίου της Ουάσιγκτον Κωνσταντίνο Μπρουμίδη, τον οποίο σύστησα μέσω άρθρων και ρεπορτάζ στους Έλληνες, αφού πρώτα τον είχε συστήσει στην πατρίδα μου, τα Φιλιατρά, ένας Ελληνοαμερικανός, ο Χαράλαμπος Φουρναράκης. Τότε μου πρότεινε η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας να αναλάβω την εφημερίδα Αλεξανδρινός Ταχυδρόμος και αποδέχτηκα την πρόταση.
Ποιες είναι οι εκεί δραστηριότητές σας;
Καλύπτω κάθε δραστηριότητα κοινωνική, πολιτική, εκπαιδευτική της παροικίας των Ελλήνων Αιγυπτιωτών και οφείλω να ομολογήσω ότι έχω αγαπήσει την Αίγυπτο ως δεύτερη πατρίδα μου, όπως και τους Αιγυπτίους. Ένας λαός με μεσογειακά χαρακτηριστικά, με ξεχωριστή υπομονή, ανεκτικότητα και αγάπη για τον διπλανό του. Αν στην Ελλάδα φωνάξεις «βοήθεια» θα προστρέξουν δυο-τρεις άνθρωποι. Στην Αίγυπτο θα έρθουν δίπλα σου όλοι όσοι σ’ άκουσαν!
Δείτε εδώ συνεντεύξεις του κ.Ιντζέμπελη