Για πρώτη φορά μετά την εισβολή της στην Ουκρανία το 2022, η Ρωσία πραγματοποιεί τις στρατιωτικές ασκήσεις Zapad 2025 μαζί με την σύμμαχο Λευκορωσία – προκαλώντας νευρικότητα στους γείτονές της.

Οι ασκήσεις, που θα διαρκέσουν από τις 12 έως τις 16 Σεπτεμβρίου, περιλαμβάνουν ελιγμούς κοντά στην Πολωνία και τη Λιθουανία, καθώς η Μόσχα προσομοιώνει ένα ενδεχόμενο σενάριο σύγκρουσης με τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ.

«Πρέπει να αντιμετωπίζουμε σοβαρά τις ασκήσεις κοντά στα σύνορα του ΝΑΤΟ και της ΕΕ· τόσο οι συνορεύουσες χώρες όσο και το ίδιο το ΝΑΤΟ τις λαμβάνουν με τη μέγιστη σοβαρότητα», δήλωσε ο Λιθουανός υφυπουργός Άμυνας Tomas Godliauskas. «Η Λιθουανία και οι σύμμαχοί μας είναι προετοιμασμένοι, ενωμένοι και θα παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις, έτοιμοι να ανταποκριθούν εφόσον χρειαστεί».

Ως απάντηση, οι χώρες του ΝΑΤΟ που συνορεύουν με τη Ρωσία πραγματοποιούν δικές τους στρατιωτικές ασκήσεις: Η άσκηση Tarassis 25 περιλαμβάνει 10 βορειοευρωπαϊκές χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, ενώ η Λιθουανία θα διεξαγάγει τη δική της εθνική άσκηση άμυνας Thunder Strike.

Η Πολωνία αυτή την εβδομάδα πραγματοποιεί την άσκηση Iron Defender-25, με τη συμμετοχή 30.000 στρατιωτών. «Η Πολωνία θα απαντήσει στις ασκήσεις Zapad 2025… με τον κατάλληλο τρόπο», δήλωσε ο Πολωνός υφυπουργός Άμυνας Cezary Tomczyk στον ραδιοτηλεοπτικό σταθμό RMF.

Η Ρωσία πραγματοποιεί τις ασκήσεις Zapad περίπου κάθε τέσσερα χρόνια από το 1999, και η ανησυχία γύρω από αυτές έχει γίνει σχεδόν παράδοση.

Παρότι παρουσιάζονται ως αμυντικές, η άσκηση του 2009 προσομοίωσε πυρηνική επίθεση εναντίον της Βαρσοβίας, ενώ εκείνη του 2021 οδήγησε σε τεράστια συγκέντρωση δυνάμεων στη Λευκορωσία, που χρησιμοποιήθηκαν μήνες αργότερα για την επίθεση στην Ουκρανία.

Με την αυξανόμενη ανησυχία πως η Ρωσία θα μπορούσε να κλιμακώσει τον πόλεμο, επιτιθέμενη σε μέλος της Συμμαχίας – πιθανόν στις χώρες της Βαλτικής – το ΝΑΤΟ παρακολουθεί στενά τις ασκήσεις για οποιαδήποτε ένδειξη μελλοντικής ρωσικής επιθετικής ενέργειας.

Οι δυτικοί αναλυτές θα χρησιμοποιήσουν, άλλωστε, την άσκηση Zapad για να αξιολογήσουν την ετοιμότητα του ρωσικού στρατού τρία χρόνια μετά την εισβολή στην Ουκρανία – έναν πόλεμο που έχει στοιχίσει στη Ρωσία πάνω από ένα εκατομμύριο νεκρούς και τραυματίες, καθώς και τεράστιες καταστροφές εξοπλισμού, αλλά έχει επίσης ενισχύσει την πολεμική της οικονομία.

«Το ΝΑΤΟ παρακολουθεί πολύ στενά τη στρατιωτική δραστηριότητα της Ρωσίας. Δεν βλέπουμε καμία άμεση στρατιωτική απειλή εναντίον κάποιου συμμάχου του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, παραμένουμε σε εγρήγορση», ανέφερε η Συμμαχία σε γραπτό σχόλιό της.

Οι διοργανωτές της Zapad ισχυρίζονται ότι οι ασκήσεις δεν θα ξεπεράσουν τους 13.000 στρατιώτες, ενώ η Λευκορωσία προσκάλεσε παρατηρητές από χώρες του ΝΑΤΟ καθώς και από τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη. Ρώσοι και Λευκορώσοι στρατιώτες θα εξασκηθούν πάντως στον σχεδιασμό χρήσης των πυραυλικών συστημάτων Oreshnik, τα οποία έχουν δυνατότητα πυρηνικής κεφαλής.

Η Ρωσία πραγματοποιεί επίσης τρεις άλλες χωριστές ασκήσεις με χώρες του Οργανισμού Συλλογικής Συνθήκης Ασφαλείας – καλύπτοντας το πραγματικό μέγεθος των ασκήσεων, σύμφωνα με το Γερμανικό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων. (Ο CSTO περιλαμβάνει τη Ρωσία, τη Λευκορωσία, την Αρμενία, το Καζακστάν, το Κιργιστάν και το Τατζικιστάν.)

«Τα σενάρια αυτών των ασκήσεων αναμένεται να δείξουν το είδος του πολέμου για τον οποίο προετοιμάζεται η Ρωσία εναντίον της Δύσης», ανέφερε.

Η άσκηση Zapad θα καλύψει τις στρατιωτικές περιφέρειες Μόσχας και Λένινγκραντ, τον θύλακα του Καλίνινγκραντ, την Αρκτική, τις θάλασσες της Βαλτικής και του Μπάρεντς, καθώς και τη Λευκορωσία.

Ορισμένες ασκήσεις – κοντά στο χωριό Gozha της Λευκορωσίας και στο Dobrovolsk του Καλίνινγκραντ – θα διεξαχθούν σε απόσταση λίγων δεκάδων χιλιομέτρων από την Πολωνία και τη Λιθουανία. Στρατεύματα θα τοποθετηθούν και στις δύο πλευρές του διαδρόμου Suwałki, του 70 χιλιομέτρων περάσματος ανάμεσα στη Λευκορωσία και το Καλίνινγκραντ, το οποίο θεωρείται από τα πιο ευάλωτα σημεία άμυνας της Ευρώπης.

Η στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών της Λιθουανίας αναμένει ότι έως και 30.000 στρατιώτες θα συμμετάσχουν στη Zapad – πολύ λιγότεροι σε σχέση με το 2021, όταν συμμετείχαν περίπου 200.000.

Πρόκειται για δύναμη πολύ μικρότερη από αυτή που θα χρειαζόταν η Ρωσία για να επιτεθεί σε μέλος του ΝΑΤΟ, ιδίως όσο συνεχίζεται ο πόλεμος στην Ουκρανία, σημείωσε ο Janeliūnas.

Ορατός ο κίνδυνος κλιμάκωσης

Ωστόσο, η Μόσχα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τις ασκήσεις για να δοκιμάσει την αντίδραση του ΝΑΤΟ σε προκλήσεις όπως παραβιάσεις εναέριου χώρου, κυβερνοεπιθέσεις ή ακόμα και δολιοφθορές σε πολιτικές υποδομές – εξετάζοντας πόσο γρήγορα ανταποκρίνονται οι σύμμαχοι.

Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο κλιμάκωσης, σχολιάζει το Politico.

«Είναι απολύτως πιθανό κάποια ταυτόχρονα σήματα να ερμηνευθούν ως πραγματική επίθεση σε χώρες του ΝΑΤΟ», είπε ο Janeliūnas. «Πρέπει να κατανοήσει κανείς ένα απλό γεγονός: Κατά τη διάρκεια στρατιωτικών ασκήσεων, όταν τα όπλα είναι έτοιμα … συχνά είναι δύσκολο να διακρίνεις την προσομοίωση από την πραγματική στρατιωτική ενέργεια».

Ωστόσο, ο Godliauskas ανέφερε ότι η Λιθουανία μπορεί να ξεχωρίσει τις απειλές. «Έχουμε τη δυνατότητα να παρατηρούμε και να ανταποκρινόμαστε, και να διακρίνουμε ένα ατύχημα από μια πραγματική απειλή», είπε.

Παρά ταύτα, πρόσθεσε, «είναι μη ρεαλιστικό να περιμένουμε μηδενική πιθανότητα παραβιάσεων εναέριου χώρου».Σημειώνεται πως δύο drones εισήλθαν στον εναέριο χώρο της Λιθουανίας από τη Λευκορωσία τον Ιούλιο, και η χώρα πρόσφατα έκλεισε τον εναέριο χώρο της κατά μήκος των συνόρων με τη Λευκορωσία έως την 1η Οκτωβρίου.