Η ομιλία του Ντόναλντ Τραμπ στην 80η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ήταν μία από τις πιο ξεκάθαρες εκφράσεις του τρόπου με τον οποίο βλέπει τον κόσμο, η ιδεολογία του στην πιο ακατέργαστη μορφή της – γράφει ο James Landale στο BBC.

Για τους υποστηρικτές του, επρόκειτο για μια καλή δόση «τραμπισμού χωρίς φίλτρο» – για τους επικριτές του, «τραμπισμός εκτός ελέγχου».

Για σχεδόν μία ώρα, στράφηκε εναντίον των αντιπάλων του και των ιδεών τους, σε μια προσπάθεια να τις αποδομήσει. Όταν τα επιχειρήματα δεν αρκούσαν, έκανε χρήση fake news.

Ο Τραμπ ήταν ανακριβής σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, σημειώνει το CNN: από τον αμερικανικό πληθωρισμό, τις πολιτικές για το κλίμα τόσο στις ΗΠΑ όσο και στο εξωτερικό, τη μετανάστευση, τον ρόλο του στην επίλυση διεθνών συγκρούσεων, αλλά και τη θέση του στις δημοσκοπήσεις.

Ξεκίνησε από το εσωτερικό των ΗΠΑ, επαινώντας τη χώρα και τον ίδιο του τον εαυτό. Ισχυρίστηκε ότι οι ΗΠΑ ζουν μια χρυσή εποχή και επανέλαβε τον αμφιλεγόμενο ισχυρισμό ότι ο ίδιος προσωπικά είχε τερματίσει επτά πολέμους, κάτι που, όπως υποστήριξε, άξιζε το Νόμπελ Ειρήνης.

Στη συνέχεια, όμως, ο πρόεδρος στράφηκε στους οικοδεσπότες του. Ο ΟΗΕ, είπε, δεν είχε συμβάλει στην προώθηση της ειρήνης. Αμφισβήτησε τον σκοπό του οργανισμού, λέγοντας ότι έχει τεράστιο δυναμικό αλλά δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις. Το μόνο που έκανε, υποστήριξε, ήταν να γράφει αυστηρές επιστολές. Οι άδειες λέξεις, είπε, δεν τερματίζουν πολέμους.

Επίσης επιτέθηκε στον ΟΗΕ για τη βοήθεια που παρέχει σε αιτούντες άσυλο που επιδιώκουν να εισέλθουν στις ΗΠΑ, λέγοντας: «Ο ΟΗΕ υποτίθεται ότι πρέπει να σταματά τις εισβολές, όχι να τις προκαλεί και να τις χρηματοδοτεί». Ο πρόεδρος κατηγόρησε ακόμα τον ΟΗΕ για έναν… χαλασμένο κυλιόμενο διάδρομο και ένα χαλασμένο autocue.

Από μια άποψη έχει δίκιο – σχολιάζει ο Landale. Πολλοί αναλυτές αμφισβητούν την αποτελεσματικότητα του ΟΗΕ στην επίλυση συγκρούσεων, εστιάζοντας ιδιαίτερα στο αδιέξοδο στο Συμβούλιο Ασφαλείας και στη δυσκαμψία της γραφειοκρατίας του οργανισμού.

Από την άλλη πλευρά, ο ίδιος ο Τραμπ μπορεί να θεωρηθεί ταυτόχρονα αιτία και σύμπτωμα της αναποτελεσματικότητας του ΟΗΕ – καθώς πιστεύει ότι οι παγκόσμιες κρίσεις λύνονται καλύτερα από ισχυρούς ηγέτες σαν κι αυτόν και όχι με πολυμερή όργανα όπως ο ΟΗΕ. Υπό την ηγεσία του Τραμπ, άλλωστε οι ΗΠΑ απέσυραν μεγάλο μέρος της χρηματοδότησής τους προς τον ΟΗΕ, περιορίζοντας δραματικά το ανθρωπιστικό έργο του οργανισμού σε όλο τον κόσμο.

Ο Τραμπ κράτησε ίσως τα πιο αιχμηρά βέλη του για τους Ευρωπαίους συμμάχους, κατηγορώντας τους για τις επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αλλά και για το άνοιγμα των συνόρων στη μετανάστευση.

«Η Ευρώπη έχει σοβαρό πρόβλημα. Έχει δεχθεί μια άνευ προηγουμένου εισβολή από παράνομους μετανάστες… Τόσο η μετανάστευση όσο και οι αυτοκτονικές ενεργειακές πολιτικές θα φέρουν τον θάνατο της Δυτικής Ευρώπης», είπε.

Η κλιματική αλλαγή, ισχυρίστηκε – προκαλώντας πνιχτές κραυγές – ήταν «η μεγαλύτερη απάτη που έχει διαπραχθεί ποτέ στον κόσμο» και επιβαρύνει τις ευρωπαϊκές χώρες με δαπανηρά ενεργειακά κόστη.

Ο Τραμπ κατηγόρησε ειδικά την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου για την επιβολή νέων φόρων στο πετρέλαιο της Βόρειας Θάλασσας: «Αν δεν απαλλαγείτε από την απάτη της πράσινης ενέργειας, η χώρα σας θα αποτύχει», είπε.

«Αγαπώ την Ευρώπη. Αγαπώ τους Ευρωπαίους. Και μισώ να τη βλέπω να καταστρέφεται από την ενέργεια και τη μετανάστευση. Αυτό το δίχρωμο τέρας καταστρέφει τα πάντα στο πέρασμά του… Θέλετε να είστε πολιτικά ορθοί και καταστρέφετε την κληρονομιά σας.»

Κρατήστε αυτό το τελευταίο σημείο – τονίζει ο Landale. Αντηχεί όσα είπε ο πρόεδρος κατά την επίσκεψή του στο Ηνωμένο Βασίλειο την προηγούμενη εβδομάδα, όπου μίλησε για τη σημασία της υπεράσπισης των αξιών του, όπως τις αποκάλεσε, «αγγλόφωνου κόσμου».

Υπάρχει μια πολιτισμική διάσταση στην κριτική του Τραμπ για την Ευρώπη, μια αίσθηση πως η ανεξέλεγκτη μετανάστευση απειλεί αυτό που καλεί ιουδαϊο-χριστιανική κληρονομιά της Ευρώπης. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Τραμπ είναι ηγέτης μιας κυβέρνησης που σηκώνει με κάθε ευκαιρία το λάβαρο της θρησκείας. «Ας προστατεύσουμε την θρησκευτική ελευθερία», είπε στον ΟΗΕ, «συμπεριλαμβανομένης της πλέον διωκόμενης θρησκείας στον πλανήτη σήμερα – που λέγεται Χριστιανισμός».

Σε ότι αφορά τις εν εξελίξει συγκρούσεις, η πιο ουσιαστική προειδοποίηση του Τραμπ αφορούσε τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία. Είπε ότι η άρνηση του Προέδρου Πούτιν να τερματίσει τη σύγκρουση «δεν κάνει τη Ρωσία να φαίνεται καλή». Δήλωσε ότι οι ΗΠΑ είναι έτοιμες «να επιβάλουν έναν γύρο ισχυρών δασμών» για να σταματήσει η αιματοχυσία. Αλλά είπε ότι οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να σταματήσουν να αγοράζουν ρωσική ενέργεια, ενώ ισχυίστηκε ότι έμαθε πως το κάνουν μόλις πριν δύο εβδομάδες.

Πιθανώς πιο σημαντική από την ομιλία του ήταν μια ανάρτηση στα social media λίγο αργότερα, στην οποία υποστήριξε για πρώτη φορά ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να επανακτήσει όλη την επικράτειά της.

Η υποτίμηση της Ρωσίας ως «ψευτόμαγκα» και όχι «πραγματική στρατιωτική δύναμη» αναμένεται να εκνευρίσει τον Πρόεδρο Πούτιν, που είναι ευαίσθητος σε οποιαδήποτε υπόνοια ότι η χώρα του δεν είναι παγκόσμια δύναμη. Όπως επισημαίνει ο Landale, ωστόσο, πρέπει πάντα να αντιμετωπίζουμε τα λόγια του Τραμπ με επιφύλαξη.

Ήταν απλά αισιόδοξος μόλις λίγα λεπτά μετά τη συνάντησή του με τον Πρόεδρο Ζελένσκι στον ΟΗΕ. Και είπε ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να επανακτήσει εδάφη με τη στήριξη της ΕΕ και του ΝΑΤΟ – χωρίς να κάνει όμως καμία αναφορά σε εμπλοκή των ΗΠΑ. Όλα τα στοιχεία των τελευταίων ετών δείχνουν ότι πρόκειται για έναν πόλεμο φθοράς, αλλά και πως η Ουκρανία θα μπορούσε δύσκολα να ανακαταλάβει εδάφη από τη Ρωσία χωρίς τεράστια αμερικανική στρατιωτική στήριξη.

Ήταν λοιπόν καθαρός Τραμπ – υπεράσπιση της Αμερικής και του εθνικού κράτους, επίθεση στον πολυμερισμό και την παγκοσμιοποίηση, συνειρμική ροή λόγου και… αμφισβητήσιμες δηλώσεις.

Πριν από έξι χρόνια, το κοινό στον ΟΗΕ γελούσε με τις μερικές φορές ανακριβείς δηλώσεις του· φέτος, παρακολουθούσε – κατά βάση – σιωπηλά.

«Είμαι πραγματικά καλός σε αυτά τα θέματα», είπε στους παγκόσμιους ηγέτες. «Οι χώρες σας πηγαίνουν προς την καταστροφή.»