Η ομάδα ιατροδικαστών στο νοσοκομείο Νάσερ στη Γάζα, που λειτουργεί από ένα μόνο δωμάτιο χωρίς εγκαταστάσεις ανάλυσης DNA ή ψυγεία, αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις στην προσπάθεια διαχείρισης των συνεπειών της ειρήνης.

Στα πλαίσια της συμφωνίας εκεχειρίας που προώθησε ο Ντόναλντ Τραμπ, τις τελευταίες έντεκα ημέρες, 195 πτώματα έχουν επιστραφεί στη Γάζα από τις ισραηλινές αρχές, σε αντάλλαγμα για τις σορούς 13 Ισραηλινών ομήρων.

Φωτογραφίες που δημοσίευσαν οι υγειονομικές αρχές της Γάζας δείχνουν ορισμένα σώματα σε προχωρημένη αποσύνθεση, να φτάνουν με πολιτικά ρούχα ή γυμνά χωρίς εσώρουχα, με πολλαπλά σημάδια τραυματισμών. Πολλά έχουν τα χέρια δεμένα πίσω από την πλάτη, ενώ οι γιατροί αναφέρουν ότι κάποια σώματα έφτασαν με κουκούλες ή με ύφασμα γύρω από τον λαιμό.

Η ιατροδικαστική ομάδα εργάζεται σχεδόν χωρίς πόρους για να απαντήσει σε ερωτήματα σχετικά με την ταυτότητα των νεκρών αλλά και το ενδεχόμενο να έχουν υποστεί βασανίστηρια.

Ο επικεφαλής της μονάδας, Δρ. Αχμέντ Ντιρ, τόνισε ότι μια από τις μεγαλύτερες δυσκολίες είναι η έλλειψη ψυγείων. Τα πτώματα φτάνουν εντελώς παγωμένα και χρειάζονται ημέρες για να ξεπαγώσουν, γεγονός που αποκλείει βασικές μεθόδους αναγνώρισης, πόσο μάλλον μια πλήρη νεκροψία.

«Η κατάσταση είναι εξαιρετικά δύσκολη», δήλωσε. «Αν περιμένουμε να ξεπαγώσουν τα πτώματα, η αποσύνθεση ξεκινά σχεδόν αμέσως, γεγονός που καθιστά αδύνατη την εξέταση των υπολειμμάτων. Έτσι η πιο ρεαλιστική μέθοδος είναι να ληφθούν δείγματα και να καταγραφεί η κατάσταση των πτωμάτων όπως είναι».

Ο Δρ Αλάα αλ-Αστάλ, μέλος της ιατροδικαστικής ομάδας, δήλωσε ότι κάποια από τα σώματα έφεραν «σημάδια βασανιστηρίων», όπως μώλωπες και σημάδια δεσίματος στα χέρια και τα πόδια.

«Υπήρχαν εξαιρετικά φρικτές περιπτώσεις, όπου ο περιορισμός ήταν τόσο σφιχτός που η κυκλοφορία του αίματος στα χέρια διακόπηκε, προκαλώντας βλάβες στους ιστούς και εμφανή σημάδια πίεσης γύρω από τους καρπούς και τους αστραγάλους», εξήγησε.

Ορισμένα σώματα είχαν επίσης χαλαρά υφάσματα δεμένα γύρω από τον λαιμό, γεγονός που απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση. «Για να διαπιστωθεί αν ο θάνατος προήλθε από απαγχονισμό ή στραγγαλισμό, χρειαζόταν νεκροψία, αλλά επειδή το σώμα ήταν παγωμένο, δεν έγινε νεκροτομή».

Ο Sameh Yassin Hamad, μέλος της επιτροπής της Χαμάς για την παραλαβή των πτωμάτων, ανέφερε ότι υπήρχαν μώλωπες και σημάδια σοβαρής κακοποίησης πριν από τον θάνατο, ενώ κάποια σώματα είχαν μαχαιριές στο στήθος ή το πρόσωπο.

Φωτογραφίες δείχνουν έντονα σημάδια από δεσίματα και καλώδια στους καρπούς, τα χέρια και τους αστραγάλους. Ορισμένα υποδεικνύουν ότι τα δεσίματα είχαν εφαρμοστεί ενώ τα άτομα ήταν ακόμη ζωντανά.

Τρεις εξωτερικοί ιατροδικαστές που εξέτασαν τις φωτογραφίες συμφώνησαν ότι ορισμένα σημάδια εγείρουν ερωτήματα για τα συμβάντα, αλλά είναι δύσκολο να εξαχθούν σαφή συμπεράσματα για βασανιστήρια χωρίς νεκροψίες. Ο Δρ Michael Pollanen, ιατροδικαστής και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, χαρακτήρισε την κατάσταση «διεθνή ιατροδικαστική έκτακτη ανάγκη» και τόνισε την ανάγκη πλήρους νεκροψίας.

Ακόμη και με περιορισμένα δεδομένα, οι γιατροί στο Νάσερ επισημαίνουν ότι το δέσιμο των χεριών πίσω από το σώμα και τα σημάδια στα άκρα υποδεικνύουν βασανιστήρια, κάτι που συνιστά παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Υπάρχουν επίσης ισχυρές ενδείξεις ευρείας κακοποίησης κρατουμένων, συμπεριλαμβανομένων πολιτών, στις ισραηλινές φυλακές μετά την έναρξη του πολέμου τον Οκτώβριο 2023, ιδιαίτερα στο στρατιωτικό κέντρο Sde Teiman.

Μέχρι στιγμής, μόνο περίπου 50 πτώματα έχουν ταυτοποιηθεί, κυρίως με βασικά στοιχεία όπως ύψος, ηλικία και εμφανείς προηγούμενοι τραυματισμοί. Άλλα 54 πτώματα έχουν ταφεί αταυτοποίητα λόγω έλλειψης χώρου. Οι οικογένειες των αγνοουμένων συμμετέχουν στις ταφές, ελπίζοντας ότι μπορεί να βρουν τον δικό τους συγγενή.