Στο νέο του βιβλίο «1929: Μέσα στη μεγαλύτερη κατάρρευση της Wall Street – και πώς διέλυσε ένα έθνος», ο βραβευμένος δημοσιογράφος των New York Times και συμπαρουσιαστής του CNBC, Άντριου Ρος Σόρκιν, επιχειρεί μια ανασύνθεση των γεγονότων που οδήγησαν στη Μεγάλη Ύφεση.

Η κατάρρευση της Wall Street το 1929 αποτελεί τη διασημότερη στην ιστορία των αγορών, ωστόσο δεν ήταν η πρώτη. Η κρίση του 1907 είχε ήδη δώσει προειδοποιητικά σημάδια για τη διασύνδεση της τραπεζικής απληστίας με την ανθρώπινη ψυχολογία. Καθώς πλησιάζει η 20ή επέτειος της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, οι παραλληλισμοί ανάμεσα στο τότε και στο τώρα φαντάζουν ανατριχιαστικά επίκαιροι.

Όπως και πριν από έναν αιώνα, έτσι και σήμερα ο κόσμος σαρώνεται από κύματα λαϊκισμού και οικονομικού προστατευτισμού. Οι ανεπτυγμένες οικονομίες στρέφονται προς την εσωστρέφεια, υψώνοντας φραγμούς στη μετανάστευση, ενώ η εθνικιστική ρητορική εντείνεται. Την ίδια στιγμή, οι τεχνολογικές ανατροπές απειλούν τα παραδοσιακά μοντέλα εργασίας: τότε ήταν η εκβιομηχάνιση και η μαζική παραγωγή, τώρα είναι η τεχνητή νοημοσύνη και ο αυτοματισμός.

Το 1929 λειτουργεί ως ένα είδος ιστορικού προλόγου στο προηγούμενο μπεστ σέλερ του Σόρκιν, Too Big to Fail (2009), όπου ο συγγραφέας κατέγραψε τη δραματική μάχη των κυβερνήσεων και των τραπεζών για να αποτρέψουν την κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος το 2008. Και στα δύο έργα, ο Σόρκιν επιλέγει μια κινηματογραφική, σχεδόν δραματοποιημένη προσέγγιση, αναπαριστώντας τις σκηνές και τα πρόσωπα της κρίσης με ζωντάνια και ρεαλισμό, επισημαίνοντας παράλληλα πως η Wall Street παραμένει ένας κόσμος σχεδόν αποκλειστικά ανδρικός.

Η αφήγηση εκτείνεται σε 42 κεφάλαια, χωρισμένα σε δύο μέρη: το πρώτο ακολουθεί βήμα-βήμα την πορεία προς το κραχ, από τον Φεβρουάριο έως τον Δεκέμβριο του 1929· το δεύτερο εξετάζει τις συνέπειες της κατάρρευσης, από τον Απρίλιο του 1930 έως τον Ιούνιο του 1933. Παρά τον όγκο των πληροφοριών και την πληθώρα των προσώπων, ο Σόρκιν διατηρεί αδιάπτωτη την ένταση, προσφέροντας μια αφήγηση που συνδυάζει την ιστορική έρευνα με το σασπένς ενός θρίλερ εξουσίας.

Στο επίκεντρο της ιστορίας βρίσκεται ο Τσάρλι Μίτσελ, πρόεδρος της National City Bank, ο οποίος βρέθηκε αντιμέτωπος με μια κρίση ρευστότητας λίγο πριν από την κατάρρευση. Προσπαθώντας να συγκρατήσει την πτώση των μετοχών, χρησιμοποίησε την προσωπική του περιουσία για να στηρίξει την αγορά —μια πράξη που, αντί να τον σώσει, τον οδήγησε στην καταστροφή. Η συγχώνευση που είχε σχεδιάσει ακυρώθηκε, και ο Μίτσελ μετατράπηκε από ήρωα της Wall Street σε σύμβολο της απληστίας και της ύβρεως.

Η περίπτωση του Μίτσελ παραπέμπει αναπόφευκτα στον Ντικ Φαλντ, τον επικεφαλής της Lehman Brothers, ο οποίος το 2008 είδε την τράπεζά του να καταρρέει, παρασύροντας μαζί της την παγκόσμια οικονομία. Και στις δύο περιπτώσεις, η απώλεια εμπιστοσύνης και η έλλειψη ρευστότητας υπήρξαν οι σπίθες που άναψαν τη φωτιά.

Το ερώτημα που εγείρει ο Σόρκιν είναι διαχρονικό: υπάρχουν σήμερα νέοι «Μίτσελ» ή «Φαλντ» στη Wall Street; Μπορούν οι ηγέτες των χρηματοοικονομικών κολοσσών να διδαχθούν από το παρελθόν ή είναι καταδικασμένοι να το επαναλάβουν; Ο συγγραφέας αποφεύγει τις εύκολες απαντήσεις. «Η ιστορία του 1929», γράφει στον επίλογο, «δεν αφορά τα επιτόκια ή τη ρύθμιση. Αφορά κάτι πολύ πιο διαχρονικό: τη φύση του ανθρώπου».

Και αυτή ακριβώς είναι η ουσία του βιβλίου: μια υπενθύμιση ότι πίσω από κάθε κρίση, πίσω από κάθε φούσκα και κατάρρευση, δεν κρύβεται απλώς ένα οικονομικό λάθος, αλλά μια ανθρώπινη αδυναμία. Η τελευταία φράση του Σόρκιν λειτουργεί σχεδόν σαν προειδοποίηση —ή σαν προσευχή: ταπεινοφροσύνη. Μια αρετή που, τότε όπως και τώρα, σπανίζει επικίνδυνα στους κύκλους της υψηλής χρηματοοικονομίας.