Τα κακώς κείμενα του συστήματος Υγείας, τόνισε σε συνέντευξή του, στο Πρακτορείο FM και στην εκπομπή της Τάνιας Μαντουβάλου «104,9 ΜΥΣΤΙΚΑ ΥΓΕΙΑΣ», ο καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Πειραιώς, με ειδίκευση στα Οικονομικά της Υγείας και τα Πληροφοριακά Συστήματα, Αθανάσιος Βοζίκης.

«Αυτό θα μας βοηθήσει να γνωρίζουμε γενεσιουργούς παράγοντες σε συγκεκριμένα κομμάτια λειτουργίας του συστήματος, ξεκινώντας από τις μονάδες που έχουν τέτοιου είδους προβλήματα σε πολύ μεγάλο βαθμό, όπως είναι οι ΜΕΘ και τα ΤΕΠ. Γνωρίζοντας τις γενεσιουργές αιτίες θα μπορούμε να παρέμβουμε προληπτικά και να θεραπεύσουμε τυχόν παράγοντες που συμβάλλουν καθοριστικά», αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Τέτοια συστήματα όπως αναφέρει ο καθηγητής, υπάρχουν σε αρκετά νοσοκομεία των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Αυστραλίας τα τελευταία περίπου δέκα χρόνια. «Δυστυχώς, το θέμα των ιατρικών σφαλμάτων ταλαιπωρεί τα συστήματα υγείας διεθνώς, είναι ένα φαινόμενο το οποίο δεν έχει αναδειχθεί και θέτει μεγάλους προβληματισμούς σε όσους ασχολούνται με την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών υγείας και την ασφάλεια των ασθενών».

23.000 αναφορές για ανεπιθύμητα συμβάντα

Στην Ελλάδα λειτουργεί άτυπα στο τμήμα του μέσα από το Εργαστήριο Οικονομικών και Διοίκησης της Υγείας, ένα παρατηρητήριο ασφάλειας του ασθενή, το οποίο σύμφωνα με τον ίδιο χρησιμοποιεί διάφορα εργαλεία, προκειμένου να μπορεί να καταγράφει να παρακολουθεί και να αναλύει θέματα που έχουν να κάνουν γενικότερα με την ασφάλεια του ασθενή και ειδικότερα με ανεπιθύμητα συμβάντα, ιατρικά σφάλματα και περιστατικά ιατρικής αμέλειας.

«Στο πλαίσιο λειτουργίας του παρατηρητηρίου έχουμε δύο βάσεις δεδομένων. Η μία αφορά στην καταγραφή αποφάσεων των δικαστηρίων σε θέματα ιατρικής αμέλειας, ή ιατρικού σφάλματος και έχουμε καταγράψει περίπου 1.000 τέτοιες καταδικαστικές αποφάσεις για γιατρούς τα τελευταία 20 χρόνια. Και η δεύτερη βάση δεδομένων αφορά οικειοθελείς αναφορές πολιτών, ασθενών για ανεπιθύμητα συμβάντα από την επαφή τους με το σύστημα υγείας. Μέχρι στιγμής έχουμε φτάσει σε περίπου 23.000 τέτοιες αναφορές τα τελευταία 12 χρόνια».

Ερ: Αυτά τα δεδομένα αφορούν σε αναπηρίες ή και σε θανάτους;

Απ:Αφορούν σε οτιδήποτε μπορεί να χαρακτηριστεί ιατρογενής βλάβη ανεξάρτητα από τη βαρύτητα της συνέπειας του ιατρικού σφάλματος.

Προς δημιουργία πλατφόρμας ιατρικών σφαλμάτων

Ερ: Είναι σε γνώση της Πολιτείας ότι λειτουργούν αυτές οι πλατφόρμες και ποιος φορέας κατά τη γνώμη σας θα μπορούσε να δημιουργήσει μία επίσημη πλατφόρμα καταγραφής ιατρικών λαθών;

Απ: Ναι, είναι σε γνώση της Πολιτείας ότι λειτουργούν αυτές οι πλατφόρμες και αυτή τη στιγμή η Πολιτεία είναι σε διαδρομή να οργανωθούν τέτοιου είδους παρεμβάσεις και μεθοδολογίες. Ο κύριος φορέας που θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα τέτοιο σύστημα είναι ο ΟΔΙΠΥ. Θέλω όμως, να σας τονίσω ότι πριν από δέκα χρόνια η πιλοτική εφαρμογή συστήματος ανίχνευσης και καταγραφής ιατρικών σφαλμάτων που είχε εφαρμοστεί σε ΜΕΘ δημόσιου νοσοκομείου, μείωσε κατά 30% ανεπιθύμητα συμβάντα μέσα σε ένα έτος.

Γιατί συμβαίνουν ιατρικά λάθη

Ερ: Γιατί θεωρείτε ότι συμβαίνουν ιατρικά σφάλματα όπως πχ λάθος αντιβιοτικό που χορηγήθηκε τον περασμένο μήνα σε 22χρονη στο Αττικόν και εκείνη υπέστη αλλεργικό επεισόδιο, ή ακόμα χειρότερα η μετάγγιση λάθος ομάδας αίματος, που το καλοκαίρι στοίχισε τη ζωή σε 62χρονη, η οποία νοσηλευόταν στο Τζάνειο; Φταίει το burn out ή και κάτι άλλο;

Απ: Επειδή εδώ στην Ελλάδα δυστυχώς, δεν έχουμε σύστημα ανίχνευσης καταγραφής και ανάλυσης ιατρικών σφαλμάτων, προφανώς δεν έχουμε αναζητήσει και τις κύριες αιτίες για τις οποίες αυτά συμβαίνουν. Άρα λοιπόν, αυτό που γνωρίζουμε από τη διεθνή εμπειρία, είναι ότι το 75% των ανεπιθύμητων συμβάντων σχετίζεται με έλλειψη οργάνωσης και λειτουργίας του συστήματος υγείας. Προφανώς όμως, εμπλέκεται και ιατρική αμέλεια,αλλά και η έλλειψη πλήρους πληροφόρησης για τον ασθενή, λόγω έλλειψης ψηφιοποίησης (τουλάχιστον μέχρι πρότινος στην Ελλάδα). Επίσης, περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν ρόλο στα ιατρικά σφάλματα, όπως πχ ο συνωστισμός στις εφημερίες, που δυσχεραίνει τον τρόπο μετάδοσης της πληροφορίας ανάμεσα στο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και κατά συνέπεια και τη διαχείριση του ασθενή.

Ερ: Σε ποια στάδια της παροχής φροντίδας υγείας συμβαίνουν τα ιατρικά λάθη;

Απ: Στο screening, δηλαδή στον προσυμπτωματικό έλεγχο, στη διάγνωση, στη θεραπεία, αλλά και στην αποκατάσταση. Με συχνότερα να αναφέρονται στο στάδιο της διάγνωσης, όπως προκύπτει από τις αποφάσεις των δικαστηρίων.

Λιγότερο από 1% των περιστατικών από ιατρικά σφάλματα καταλήγουν στα δικαστήρια- Που μπορεί κανείς να αποταθεί

Ερ: Πόσες από τις υποθέσεις ιατρικών σφαλμάτων οδηγούνται στα δικαστήρια;

Απ: Την τελευταία δεκαετία φαίνεται ότι και στην Ελλάδα έχει προκύψει μία καταιγίδα από προσφυγές στη δικαιοσύνη σε σχέση με ανεπιθύμητα συμβάντα. Ωστόσο από τη διεθνή εμπειρία γνωρίζουμε ότι λιγότερο από το 1% των περιστατικών με ιατρικά σφάλματα καταλήγουν στα δικαστήρια και αυτό γιατί σε ένα μεγάλο ποσοστό δεν παίρνουν χαμπάρι ότι έχει συμβεί ιατρικό σφάλμα. Αλλά και από τα υπόλοιπα περιστατικά, τα οποία ανιχνεύονται, υπάρχουν διάφορα διοικητικά, νομικά και ρυθμιστικά εμπόδια, τα οποία δεν επιτρέπουν την αναφορά και περαιτέρω διαχείρισή τους. Από κει και πέρα, υπάρχουν περιστατικά που οδεύουν προς τη δικαιοσύνη, ένας μέρος εκ των οποίων και στη χώρα μας, ρυθμίζεται εξωδικαστικά.

Ερ: Εάν κάποιος από αυτούς που μας ακούει ή μας διαβάζει θεωρήσει ότι έχει υποστεί ιατρικό σφάλμα που μπορεί να αποταθεί;

Απ: Αρχικά θα πρέπει κατευθείαν να το αναφέρει στη μονάδα παροχής υπηρεσιών υγείας που του έχει συμβεί. Εάν εκεί δεν βρει ανταπόκριση, μπορεί να απευθυνθεί σε διοικητικά ανώτερες υπηρεσίες όπως είναι η ΔΥΠΕ . Επίσης, έχει τη δυνατότητα να απευθυνθεί στο συνήγορο του πολίτη, αλλά και σε κάποιο δικηγόρο για να μπορέσει να διεκδικήσει ό,τι νομίζει ότι λογικά θα έπρεπε να γίνει και μέσω της δικαστικής οδού.

Η μέση επιδικασθείσα αποζημίωση ανέρχεται σε περίπου 300.000 ευρώ- Περίπου 7 έτη ο μέσος χρόνος τελεσίδικης απόφασης

Ερ: Ποιο είναι το οικονομικό βάρος που επισείει ένα ιατρικό λάθος;

Απ: Aπό την ανάλυση των αποφάσεων προκύπτει ότι η μέση επιδικασθείσα αποζημίωση ανέρχεται σε περίπου 300.000 ευρώ και ο μέσος χρόνος τελεσίδικης απόφασης φτάνει περίπου τα 7 έτη. Τα ιατρικά σφάλματα επιβαρύνουν πρώτα απ όλα τους γιατρούς, οι οποίοι σε καταδικαστική απόφαση χρειάζεται να αποζημιώσουν τον παθόντα. Στα δημόσια νοσοκομεία επιβαρύνονται τα ίδια τα νοσοκομεία.

Σύμφωνα με σχετικά πρόσφατη υπουργική απόφαση το νοσοκομείο μπορεί να στραφεί εναντίον του γιατρού, εφόσον έχει θεωρηθεί υπεύθυνος και να αναζητήσει τα χρήματα που το ίδιο το νοσοκομείο χρειάστηκε να πληρώσει. Ένα ιατρικό σφάλμα έχει τεράστια οικονομική επιβάρυνση και στο σύστημα υγείας. Πχ επανεισαγωγές, παράταση νοσηλείας, φάρμακα, εγχειρήσεις για επανόρθωση κλπ . Επίσης, υπάρχει επιβάρυνση στις ασφαλιστικές εταιρείες.

Ερ: Οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις θεωρούνται ιατρικά ασφάλματα;

Απ: Βεβαίως. Γιατί λογικά είναι κάτι το οποίο κάποιος παθαίνει επειδή έρχεται σε επαφή με το σύστημα υγείας, ενώ δεν θα το πάθαινε αν δεν έκανε εισαγωγή σε νοσοκομείο. Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο περίπου το 8 – 13% των εισαγομένων για νοσηλεία σε νοσοκομεία υφίστανται κάποια ενδονοσοκομειακή λοίμωξη. Στην Ελλάδα σύμφωνα με αναφορά του ΕΟΔΥ του 2022, περίπου 250.000 άτομα το χρόνο υφίστανται ενδοσοκομειακή λοίμωξη εκ των οποίων περίπου το 1 το ένα τοις εκατό, δηλαδή 2-2.500 άτομα καταλήγουν, εξαιτίας αυτού.