Στις Ηνωμένες Πολιτείες του 2025, ο Ντόναλντ Τραμπ δεν χρειάζεται πια να δώσει συνεντεύξεις ή να αναζητήσει ευνοϊκή κάλυψη από τα μεγάλα τηλεοπτικά δίκτυα, αφού διαθέτει το δικό του, ανεξάρτητο οικοσύστημα ενημέρωσης – ένα πλέγμα δεκάδων λογαριασμών, καναλιών και προσώπων στα κοινωνικά δίκτυα που μεταδίδουν, αναπαράγουν και ενισχύουν κάθε μήνυμα του προέδρου και των συνεργατών του.

Όπως αποκαλύπτει νέα εκτενής έρευνα του πρακτορείου Reuters, η «δεύτερη εποχή Τραμπ» χαρακτηρίζεται από την πλήρη ενοποίηση της πολιτικής εξουσίας με μια ανεξάρτητη αλλά απολύτως ευθυγραμμισμένη σφαίρα πληροφόρησης.

Για δεκαετίες, οι Ρεπουμπλικάνοι διαμαρτύρονταν για αυτό που έβλεπαν ως ένα φιλελεύθερο κατεστημένο των μέσων ενημέρωσης που διαμόρφωνε την αμερικανική πολιτική από τα αριστερά. Σχεδόν ένα χρόνο μετά τη δεύτερη θητεία του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, αυτή η αφήγηση ανατρέπεται.

Ένας νέος αστερισμός influencers, δισεκατομμυριούχων μεγιστάνων και πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης – πολλοί από τους οποίους ασπάζονται ή ενισχύουν τα θέματα του Λευκού Οίκου – τραβάει το οικοσύστημα πληροφοριών του έθνους προς τα δεξιά.

Οι δεξιοί influencers και οι συντηρητικές προσωπικότητες των μέσων ενημέρωσης, που συχνά συνεργάζονται στενά με τους αξιωματούχους του Τραμπ, έχουν γίνει μια ισχυρή δύναμη σε μια διευρυνόμενη εκστρατεία αντιποίνων εναντίον των υποτιθέμενων εχθρών της κυβέρνησης Τραμπ.

Από περιθώριο σε καθεστώς

Όταν ο Τραμπ εξελέγη για πρώτη φορά το 2016, οι λεγόμενοι «MAGA influencers» — ακτιβιστές, σχολιαστές και διαδικτυακοί δημιουργοί περιεχομένου που αυτοπροσδιορίζονταν ως εκπρόσωποι του κινήματος Make America Great Again — κινούνταν στο περιθώριο. Σήμερα, σύμφωνα με την έρευνα, αποτελούν την «καινούργια κανονικότητα». Πρόκειται για μια ομάδα τουλάχιστον είκοσι βασικών προσώπων με εκατομμύρια ακολούθους στο X (πρώην Twitter), στο Truth Social και στο YouTube, οι οποίοι έχουν εξελιχθεί σε βασικά γρανάζια της πολιτικής επικοινωνίας του Λευκού Οίκου.

Οι άνθρωποι αυτοί δεν περιορίζονται πλέον στην προώθηση φιλοτραμπικών αφηγήσεων· πολλοί συνεργάζονται απευθείας με κρατικούς αξιωματούχους, συμμετέχουν σε ενημερωτικές συσκέψεις ή λαμβάνουν πρόσβαση σε εσωτερικά έγγραφα και γεγονότα, λειτουργώντας ως «ανεπίσημοι εκπρόσωποι τύπου». Η γραμμή μεταξύ ανεξάρτητου σχολιασμού και κρατικής επικοινωνίας έχει σχεδόν εξαφανιστεί.

Τα νέα «μέσα» της εξουσίας

Η έρευνα του Reuters περιγράφει ένα δίκτυο που λειτουργεί παράλληλα —και σε ορισμένες περιπτώσεις ανταγωνιστικά— προς τα καθιερωμένα αμερικανικά ΜΜΕ.

Ορισμένοι από τους πιο γνωστούς influencers λαμβάνουν αμοιβές για προωθητικές αναρτήσεις, ενώ τα έσοδά τους αυξήθηκαν σημαντικά μετά την άνοδο του Τραμπ στην εξουσία για δεύτερη φορά.

Παράλληλα, μεγάλοι τεχνολογικοί κολοσσοί όπως η Meta και η X Corp. έχουν περιορίσει ή ανατρέψει παλαιότερες πολιτικές ελέγχου περιεχομένου, επιτρέποντας την ευκολότερη διάδοση πολιτικά φορτισμένων ή αμφιλεγόμενων αναρτήσεων.

Η μεταβολή αυτή, όπως σημειώνουν οι συντάκτες της έρευνας, έχει τεράστιες συνέπειες για τη δημόσια σφαίρα.

Οι λογαριασμοί που ανήκουν ή σχετίζονται με το κίνημα ΜΑGA συγκεντρώνουν πλέον δεκάδες εκατομμύρια αλληλεπιδράσεις την ημέρα, ξεπερνώντας συχνά τις μεγάλες εφημερίδες και τα παραδοσιακά τηλεοπτικά δίκτυα. Το αποτέλεσμα είναι μια αντιστροφή ρόλων: οι άλλοτε «αντισυστημικές» φωνές έχουν καταστεί το ίδιο το σύστημα.

Η δύναμη του αλγορίθμου

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει το Reuters, η άνοδος αυτών των προσώπων δεν είναι τυχαία. Οι αλγόριθμοι των κοινωνικών δικτύων ευνοούν την ένταση, την ταχύτητα και τον συναισθηματισμό — στοιχεία που χαρακτηρίζουν την επικοινωνιακή στρατηγική του Τραμπ.

Οι αναρτήσεις με έντονη πόλωση, απλοποιημένα μηνύματα και καθαρό ιδεολογικό στίγμα έχουν πολλαπλάσια απήχηση από τις ψύχραιμες αναλύσεις των παραδοσιακών δημοσιογράφων. Έτσι, η «νέα ενημέρωση» διαμορφώνεται όχι μέσα από ρεπορτάζ, αλλά μέσα από τάσεις, hashtags και memes.

Ορισμένοι ειδικοί εκφράζουν ανησυχίες για το κατά πόσο αυτό υπονομεύει τη δημοκρατική διαδικασία. Η ενημέρωση του κοινού εξαρτάται ολοένα περισσότερο από αλγοριθμικές προτιμήσεις και από τα συμφέροντα των ίδιων των πλατφορμών, οι οποίες επιδιώκουν διαρκή εμπλοκή των χρηστών και όχι απαραίτητα αλήθεια ή ακρίβεια.

Όταν η κυβέρνηση συναντά τους influencers

Η σύνδεση μεταξύ διοίκησης και ψηφιακών προσώπων είναι πια οργανική. Στην έρευνα περιγράφεται, μεταξύ άλλων, ένα περιστατικό όπου κυβερνητικός λογαριασμός στο X αναπαρήγαγε ανάρτηση ενός δεξιού influencer που στοχοποιούσε μέλος του Κογκρέσου· λίγες ώρες αργότερα, η πολιτικός δέχθηκε κύμα απειλών. Το γεγονός αυτό προκάλεσε έντονες αντιδράσεις οργανώσεων για τα πολιτικά δικαιώματα, χωρίς ωστόσο να υπάρξει επίσημη διάψευση ή ανάληψη ευθύνης.

Πέρα από τα μεμονωμένα περιστατικά, η έρευνα υπογραμμίζει ότι το ίδιο το προεδρικό επιτελείο αντιμετωπίζει τους influencers ως «επικοινωνιακούς πολλαπλασιαστές». Οι πληροφορίες και οι γραμμές επιχειρηματολογίας διαχέονται ταχύτατα σε ολόκληρο το δίκτυο, δημιουργώντας την εντύπωση αυθόρμητης λαϊκής υποστήριξης. Πρόκειται για μια τεχνική που έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως σε προεκλογικές καμπάνιες, αλλά πλέον εφαρμόζεται σε επίπεδο κρατικής επικοινωνίας.

Οι ηττημένοι του νέου τοπίου

Τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης βρίσκονται αντιμέτωπα με ένα δύσκολο δίλημμα. Από τη μία πλευρά, επιχειρούν να διατηρήσουν τα στάνταρ δημοσιογραφικής δεοντολογίας και διασταύρωσης πηγών· από την άλλη, βλέπουν την απήχησή τους να μειώνεται δραματικά, καθώς μεγάλα κομμάτια του κοινού προτιμούν τις άμεσες, συναισθηματικές αφηγήσεις των influencers.

Η κατάσταση περιπλέκεται και από τη στάση της κυβέρνησης απέναντι στην παραδοσιακή δημοσιογραφία. Όπως σημειώνει η έκθεση, σε ορισμένα υπουργεία οι νέοι κανονισμοί διαπίστευσης έχουν καταστήσει δυσκολότερη την πρόσβαση ανεξάρτητων δημοσιογράφων, ενώ κάποια συντηρητικά μέσα που ευθυγραμμίζονται με την κυβερνητική γραμμή φαίνεται να απολαμβάνουν προνομιακής μεταχείρισης. Οι οργανώσεις υπεράσπισης της ελευθερίας του Τύπου μιλούν για «ανησυχητική οπισθοδρόμηση» και για υπονόμευση των μηχανισμών λογοδοσίας.

Πέρα από την πολιτική διάσταση, υπάρχει και η οικονομική. Οι λογαριασμοί που ευνοούνται από το οικοσύστημα Τραμπ απολαμβάνουν εκρηκτική αύξηση εσόδων. Εταιρείες και πολιτικές επιτροπές πληρώνουν υψηλά ποσά για να εξασφαλίσουν μια θέση στις ροές τους, ενώ νέες πλατφόρμες φιλοξενίας περιεχομένου, όπως το Rumble, επενδύουν σε αποκλειστικές συνεργασίες. Η νέα αγορά της «πολιτικής επιρροής» έχει γίνει προσοδοφόρα επιχείρηση.

Μια νέα εποχή για την ενημέρωση

Η έκθεση του Reuters δεν περιορίζεται σε κριτική, προσπαθεί να αποτυπώσει ένα φαινόμενο που ίσως καθορίσει τη μορφή της ενημέρωσης για τα επόμενα χρόνια. Οι νεότερες γενιές Αμερικανών ενημερώνονται πλέον σχεδόν αποκλειστικά μέσω κοινωνικών δικτύων. Σε αυτό το περιβάλλον, ο διαχωρισμός ανάμεσα σε είδηση, σχόλιο και προπαγάνδα γίνεται ολοένα και πιο δυσδιάκριτος.

Η εποχή Τραμπ 2.0 δείχνει πως το πολιτικό μήνυμα δεν χρειάζεται να περάσει από εφημερίδες ή τηλεοπτικά δελτία. Με ένα tweet, ένα βίντεο ή ένα meme, η κυβέρνηση μπορεί να απευθυνθεί απευθείας σε εκατομμύρια πολίτες, παρακάμπτοντας κάθε φίλτρο. Το αν αυτό συνιστά εκδημοκρατισμό της ενημέρωσης ή επικίνδυνη συγκέντρωση δύναμης στα χέρια ενός πολιτικού μηχανισμού, μένει να αποδειχθεί.