Ποιο θα είναι το αύριο της Συρίας μετά την ανατροπή το καθεστώτος Άσαντ και την ανάληψη της εξουσίας από τον Αλ Σάρα; Η νέα κυβέρνηση της Συρίας μπορεί να αποστασιοποιηθεί πραγματικά από τον τζιχαντισμό ή απλώς κάνει κινήσεις δημοσίων σχέσεων για να βελτιώσει τις σχέσεις της με τη Δύση; Μπορεί να υπάρξει ειρηνική διευθέτηση μεταξύ της κυβέρνησης της Δαμασκού και της Δημοκρατικής Αυτόνομης Διοίκησης της Βορειοανατολικής Συρίας (Ροζάβα) στην οποία βασική δύναμη είναι οι Κούρδοι; Πώς επηρεάζεται η Ροζάβα από την ειρηνευτική διαδικασία μεταξύ του PKK και της Τουρκίας; Μπορεί ένα πείραμα ανεξιθρησκίας και λαϊκής συμμετοχής όπως αυτό της Βορειοανατολικής Συρίας να δώσει διέξοδο στη νέα Συρία και να αποτελέσει πρότυπο για τη σπαρασσόμενη από τις σεχταριστικές συγκρούσεις Μέση Ανατολή;

Αυτά τα μεγάλα ερωτήματα για το μέλλον της Συρίας και της Μέσης Ανατολής επιχειρεί να φωτίσει η αποστολή του Dnews στη Βορειοανατολική Συρία.

Οι πρώτες εντυπώσεις

Ο πιο ασφαλής τρόπος για να φτάσει κανείς στη Βορειοανατολική Συρία είναι μέσω του Ιρακινού Κουρδιστάν. Αρχικά με απευθείας πτήση από την Αθήνα στο αεροδρόμιο της Ερμπίλ, της πρωτεύουσας του Ιρακινού Κουρδιστάν, και στη συνέχεια με αυτοκίνητο μέχρι τον Τίγρη που είναι το φυσικό σύνορο Ιράκ-Συρίας.

{https://www.youtube.com/watch?v=61Cuw5Iq3s8}

Στη διαδρομή από την Ερμπίλ στα σύνορα μπορείς να αντιληφθείς την οικονομική άνοδο που έχει σημειώσει τα τελευταία χρόνια το Ιρακινό Κουρδιστάν λόγων των πετρελαίων και της αυτονόμησής του από τη Βαγδάτη. Οι δρόμοι είναι καινούργιοι και σε καλή κατάσταση, ενώ μπορείς να δεις τα σημάδια της παραγωγικής δραστηριότητας.

{https://www.youtube.com/watch?v=V6nFIKYuoQ0}

Στις 11 Νοέμβρη γίνονται βουλευτικές εκλογές στο Ιράκ και οι αυτοκινητόδρομοι είναι γεμάτοι με τα προεκλογικά πανό των υποψηφίων, τα οποία δεν πολυδιαφέρουν από τα δικά μας, λες και η συμμετοχή στις εκλογές πρέπει να ακολουθεί απαραιτήτως το manual του επικοινωνιακού κομφορμισμού.

Η είσοδος στη Ροζάβα

Πέρα από τον Τίγρη

Η εικόνα αλλάζει πέρα από τον Τίγρη. Αφού περάσεις μια μακρά διαδικασία γραφειοκρατικών διαδικασιών στην ιρακινή πλευρά, περνάς στη Συρία. Στη Συριακή πλευρά δύο παρατηρήσεις φωτίζουν και το υφιστάμενο πολιτικό στάτους. Τα σύνορα ελέγχονται από τις SDF (Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις), το στρατό της Δημοκρατικής Αυτόνομης Διοίκησης της Βορειοανατολικής Συρίας (Ροζάβα). Η κυβέρνηση της Δαμασκού εδώ είναι παντελώς απούσα. Υπό αυτή την έννοια, η Ροζάβα εδώ είναι το «κράτος».

Ταυτόχρονα δεν είναι «κράτος» αφού δεν είναι διεθνώς αναγνωρισμένη και δηλώνει κατηγορηματικά ότι λειτουργεί εντός του πλαισίου της ενιαίας Συρίας. Γι’ αυτό στον έλεγχο διαβατηρίων οι διοικητικοί υπάλληλοι δεν σφραγίζουν το διαβατήριό σου, αλλά ένα χαρτί που ενέχει τη θέση της βίζας. Δεν είναι όμως αυτό. Στο πλάι της σημαίας της Ροζάβα (κίτρινη, μπλε, άσπρη) κυματίζει η νέα εθνική σημαία της Συρίας (με τα δύο αστέρια και την πράσινη ρίγα). Πρόκειται για τη σημαία της συριακής ανεξαρτησίας που επανέφερε ο Αλ Σάρα αντικαθιστώντας εκείνη του καθεστώτος των Άσαντ. Η αποδοχή της νέας σημαίας σηματοδοτεί την αναγνώριση της κυβέρνησης της Δαμασκού από τη Ροζάβα.

Ιρακινό Κουρδιστάν

Σε αυτό το παιχνίδι των συμβολισμών και της γραφειοκρατίας θα μπορούσε να συνοψιστεί η ιδιαιτερότητα των non state actors (μη κρατικών παραγόντων) που κάνουν όλο και πιο αισθητή την παρουσία τους στη διεθνή σκηνή

Στη Συρία

Μια ατέλειωτη πεδιάδα. Αυτό είναι το τοπίο που αντικρύζεις από τα σύνορα με το Ιράκ έως την πόλη Αμούντα, κοντά στα σύνορα της Συρίας με την Τουρκία. Μια πεδιάδα που καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την άμυνα της Ροζάβα απέναντι στην αεροπορία και τα τανκς της Τουρκίας. Τρεις φορές (το 2016, το 2018 και το 2019) ο Ερντογάν έχει επιτεθεί εναντίον των SDF κι έχει καταλάβει εδάφη τους.
Διάσπαρτες σε αυτή την πεδιάδα είναι οι πετρελαιοπηγές που παράγουν ημερησίως κάποιες δεκάδες χιλιάδες βαρέλια πετρελαίου. Η ποσότητα είναι πολύ μικρή για την παγκόσμια αγορά, αλλά για το λαό της Συρίας αποτελεί πολύτιμη πηγή εσόδων.

Στη διαδρομή αυτή δεν βλέπεις εμφανείς καταστροφές από τον Συριακό Εμφύλιο που ξέσπασε το 2011 ή από την ανηλεή σύγκρουση των SDF με το Ισλαμικό Κράτος. Καταλαβαίνεις όμως τον πόλεμο με έμμεσο τρόπο, από τη μεγάλη φτώχια των σπιτιών, τις παρατημένες οικοδομές εδώ και μια δεκαπενταετία, τα τσεκπόιντ των SDF στις εισόδους και τις εξόδους των πόλεων. Αυτά τα τσεκπόιντ είναι όμως χαλαρά, δείγμα ότι ο μεγάλος κίνδυνος έχει περάσει -προς το παρόν τουλάχιστον.

Η νίκη της γλώσσας

Στο πλάι του δρόμου περπατάνε κεφάτα πιτσιρίκια με σχολικές τσάντες που μόλις έχουν σχολάσει. Το εκπαιδευτικό σύστημα λειτουργεί, για αγόρια και κορίτσια, και είναι κοσμικό. Ο υπεύθυνος Διεθνών Σχέσεων του Kόμματος Δημοκρατικής Ενότητας-PYD (του βασικού κουρδικού κόμματος της περιοχής) Σουλεϊμάν Αράμπ μάς μιλάει για τη μεγάλη αλλαγή που φέρνει η εκπαίδευση της Ροζάβα. Πριν το 2012, όταν ξεκίνησε το πείραμα της Ροζάβα, τα κουρδικά δεν διδάσκονταν στα σχολεία, αφού τα είχε απαγορεύσει το καθεστώς του Μπαάθ στο πλαίσιο της πολιτικής της αραβοποίησης. Οι περισσότεροι Κούρδοι στις πόλεις δεν ήξεραν να γράφουν τη γλώσσα τους. Τώρα η πρώτη φουρνιά μαθητών/τριών έχει ολοκληρώσει τη βασική εκπαίδευση στα κούρδικα κι ακολουθούν οι επόμενες. Αυτή η «νίκης της γλώσσας» αποτελεί ένα από τα πιο μεγάλα επιτεύγματα της Ροζάβα, επισημαίνει ο συνομιλητής μας.

Ζητάω από τους πιτσιρικάδες να τους βγάλω μια φωτογραφία. Ποζάρουν κάπως σοβαροί, αλλά αμέσως μετά ξεκαρδίζονται. Η ζωή επιμένει*(Κεντρική φωτό).