Από την μικρο – βία στην καθημερινότητα μέχρι τις γυναικοκτονίες, η έμφυλη βία καλά κρατεί. Η σημερινή Διεθνής Ημέρα είναι μια απαραίτητη υπόμνηση για όλες τις αναγκαίες κι ικανές συνθήκες που χρειάζεται να κατακτήσουμε για την εξάλειψή της – κι όπως όλα δείχνουν είναι πολύ μακρύς ο δρόμος για κάτι τέτοιο. Μέχρι τότε, καμιά μας δεν είναι ελεύθερη μέχρι να μπορούμε να ζήσουμε όλες ελεύθερες, ασφαλείς, ισότιμες και δημιουργικές.

«Υπάρχει μια εικόνα που με στοιχειώνει ακόμα. Είμαι κουλουριασμένη στο πάτωμα κι εκείνος με κλωτσάει. Έκλαιγα κι ήθελα απλώς να πεθάνω. Γιατί δεν έφυγα; Γιατί τον άφηνα να με χτυπάει; Γιατί έμεινα χρόνια δίπλα του; Γιατί ντρεπόμουν να ζητήσω βοήθεια. Γιατί φοβόμουν να μιλήσω στην μητέρα μου. Γιατί κουβαλούσα το ταμπού πως μια γυναίκα μορφωμένη κι ανεξάρτητη οικονομικά δεν μπορεί να είναι θύμα βίας. Γιατί χρειάστηκε πάρα πολύς κόπος, πάρα πολύ μεγάλη στήριξη από την ψυχοθεραπεύτριά μου για να φύγω μια μέρα. Κι εγώ είχα την δυνατότητα να φύγω. Τι γίνεται με άλλες γυναίκες, που όντως δεν μπορούν να δραπετεύσουν από τον κύκλο της βίας;»

Η γυναίκα που μας μιλά στα 50 της χρόνια έχει ήδη φύγει από τον κακοποιητικό σύντροφό της εδώ και μια δεκαετία. Κι όπως φαίνεται από την μαρτυρία της, η έμφυλη βία είναι φαινόμενο διαταξικό, όπως ακριβώς είναι και παγκόσμιο. Και, δυστυχώς, καθόλου και καθόλου ασυνήθιστο, ειδικά μετά την πανδημία.

Μία στις τρείς γυναίκες στην Ε.Ε. έχει βιώσει κάποιο είδος σωματικής ή σεξουαλικής βίας στη διάρκεια της ζωής της. Μεταξύ 2014 και 2024, το ποσοστό των γυναικών ηλικίας 18-74 ετών που έχουν βιώσει κάποια μορφή βίας λόγω φύλου δεν έχει βελτιωθεί, μειωμένο κατά λιγότερο από μία ποσοστιαία μονάδα σε δέκα χρόνια (31,4% σε 30,7%) και αντανακλά βαθιά ριζωμένη σεξιστική συμπεριφορά.

ΠΗΓΗ: Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Τα στοιχεία και στην Ελλάδα είναι εδώ και χρόνια εξόχως ανησυχητικά. Όπως ανέφερε νωρίτερα ( ΑΝΤ1) ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλης Χρυσοχοϊδης, σύμφωνα με την ΕΛΑΣ καταγράφονται 450 καταγγελίες το μήνα, ενώ το 2025 έχουν σχηματιστεί 19.500 δικογραφίες για περιστατικά έμφυλης βίας. Μόνο τους πρώτους δέκα μήνες του 2025, έχουν σχηματιστεί 19.500 δικογραφίες και έχουν γίνει 12.150 συλλήψεις.

• 137 γυναίκες και κορίτσια δολοφονούνται κάθε μέρα παγκοσμίως από συντρόφους ή μέλη της οικογένειάς τους.
• 316 εκατομμύρια γυναίκες – ή το 11% των γυναικών ηλικίας 15 ετών και άνω – έχουν βιώσει βία από σύντροφο τον τελευταίο χρόνο.

ΠΗΓΕΣ: ΟΗΕ, ΠΟΥ

Αυτά τα στοιχεία όμως μοιάζουν με την κορυφή ενός παγόβουνου, αφού οι γυναίκες βιώνουν απειλή και φόβο στην καθημερινότητά τους. Όπως έδειξε πανελλαδική έρευνα που πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία της ΔΕΗ, σε συνεργασία με την FocusBari και την εταιρεία επικοινωνίας DDB, 96% του συνολικού δείγματος συμφωνεί ότι οι γυναίκες έχουν περισσότερους λόγους να φοβούνται από ό,τι οι άνδρες όταν κινούνται τη νύχτα, ενώ 6 στις 10 γυναίκες έχουν βιώσει ή γνωρίζουν περιστατικό που τις έκανε να νιώσουν ότι απειλούνται ή κινδυνεύουν κατά τη διάρκεια βραδινής εξόδου (ποσοστό που αγγίζει το 80% στις ηλικίες 18-24).

Στο άλλο άκρο του ηλικιακού φάσματος, σύμφωνα με στοιχεία του Κέντρου για την Καταπολέμηση της Έμφυλης Βίας «Διοτίμα», σχεδόν 1 στις 3 ηλικιωμένες γυναίκες έχει υποστεί κάποια μορφή έμφυλης βίας, πολύ συχνά από σύζυγο ή σύντροφο. Σύμφωνα με επεξεργασία στοιχείων από τις ετήσιες εκθέσεις της ΕΛΑΣ, που επικαλείται η Διοτίμα, το 38% των γυναικοκτονιών που συντελέστηκαν μεταξύ 2021-2023 στη χώρα μας, είχαν θύματα γυναίκες 65 ετών και άνω, Παρ’ όλα αυτά, μόλις 1 στις 10 γυναίκες από όσες απευθύνθηκαν στα Συμβουλευτικά Κέντρα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το 2024, ήταν άνω των 60 ετών.

Ωστόσο, αυτές είναι μορφές βίας που είναι ορατή. Υπάρχουν κι άλλες που μπορεί να μην αφήνουν σημάδια στο σώμα, σημαδεύουν όμως εξίσου οδυνηρά την ψυχή και το πνεύμα των θυμάτων. Σχεδόν μια στις τέσσερις γυναίκες έχουν βιώσει διαδικτυακή βία. «Η ψηφιακή βία είναι πραγματική βία», δήλωσε στο Euronews η Belén Sanz, διευθύντρια του τμήματος Γυναικών του ΟΗΕ για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία. «Οι γυναίκες και τα κορίτσια την βιώνουν και έχει τεράστιες συνέπειες».

• 74% των γυναικών στην Ευρώπη είτε έχουν βιώσει οι ίδιες διαδικτυακή βία είτε έχουν γίνει μάρτυρες αυτής εναντίον άλλης γυναίκας.
• 90% της εκδικητικής πορνογραφίας και των deepfakes που διακινούνται στο διαδίκτυο απεικονίζουν γυναίκες.

ΠΗΓΗ: Economist Intelligence Unit, 2021.

Από τις αναρίθμητες δηλώσεις που έγιναν και πάλι φέτος, όπως κάθε χρόνο, ξεχωρίζουμε την τοποθέτηση της Εισαγγελώς Επί Τιμή του Αρείου Πάγου, Ξένης Δημητρίου (Βήμα, 25/10/25). Μήπως φταίει το θεσμικό πλαίσιο, ερωτάται η κα Δημητρίου για να τεκμηριώσει στη συνέχεια πόσο αθωράκιστη είναι η χώρα μας απέναντι στο φαινόμενο – και όχι θεσμικά. «Πρόκειται για γκουρμέ θεσμικό πλαίσιο για την έμφυλη βία. Αυτό σημαίνει ότι ό,τι έχει ψηφιστεί για την έμφυλη βία στον πολιτισμένο κόσμο, είμαστε μέσα αλλά στην εφαρμογή αυτού του πλαισίου είμαστε πολύ χαμηλά».

Όπως εξηγεί η κα Δημητρίου, στην Ελλάδα δεν εφαρμόζεται η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, ενώ «στο εφαρμοστικό πεδίο χωρίς πόρους ανθρώπινους και υλικούς αν δεν στελεχωθούν οι υπηρεσίες που μπορούν να κάνουν τη διαφορά, αν δεν εκπαιδευτούν όχι μία φορά, συνεχώς, οι άνθρωποι που θα τις στελεχώσουν, αν δεν δώσεις πόρους δεν γίνεται δουλειά. Με ευχολόγια δεν μπορούμε να κάνουμε πράγματα και δεν μπορεί αυτή η χώρα να στηρίζεται πάντα σε μετρημένους στα δάχτυλα ανθρώπους που αν έλειπαν από τις υπηρεσίες, θα ήμαστε πολύ χειρότερα».

Παράλληλα, η κυβέρνηση αρνείται πεισματικά να υιοθετήσει τον όρο «γυναικοκτονία». Όπως καίρια αναφέρει η κα Δημητρίου, «ο όρος γυναικοκτονία ως νομικός όρος, θα υπογράμμιζε κατά κάποιο τρόπο το είδος του εγκλήματος και θα το ξεχώριζε από οποιαδήποτε άλλη ανθρωποκτονία που δεν έχει έμφυλα χαρακτηριστικά. Δεν είναι όλες οι ανθρωποκτονίες γυναικών, γυναικοκτονίες, αλλά όταν ένα έγκλημα γίνεται από έναν άντρα που είναι ο σύζυγος, ο σύντροφος για την άσκηση της εξουσίας, γιατί η γυναικοκτονία είναι ένα εξουσιαστικό έγκλημα, θα υπογράμμιζε την διαφορά του. Όπως έχουμε το έγκλημα, λόγω χρώματος, θρησκείας ή σεξουαλικής προτίμησης, τότε αυτό το έγκλημα γίνεται ρατσιστικό. Έτσι ακριβώς μπορεί να γίνει και για τη γυναικοκτονία. Όχι, ότι θα έχει αυστηρότερη ποινή. Απλά ξεχωρίζει ως είδος εγκλήματος».